ارزیابی برخی مدل‌های انقباض در خاک‌های آماس‌پذیر در دشت زرین استان چهارمحال و بختیاری

حجم خاک‌های ورتی‌سول با تغییر رطوبت، تغییر کرده و موجب دگرگونی آرایش خلل و فرج خاک می‌گردد. منحنی انقباض، میزان تغییر تخلخل خاک را در اثر کاهش رطوبت خاک نشان می‌دهد. به‌منظور کمّی‌سازی این منحنی، مدل‌های زیادی ارائه شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی مدل‌های مک‌گری و مالافنت، گرانولت و گرنت، پنگ و هورن و کورنلیس و همکاران در برآورد منحنی انقباض برخی خاک‌های آماس‌پذیر دشت زرین واقع در استان چهارمحال و بختیاری بود. بدین منظور، 35 نمونه خاک از منطقه موردنظر به گونه‌ای انتخاب شد که دامنه‌ای وسیع از انقباض خاک را پوشش دهند. منحنی انقباض خاک‌ها به وسیله دستگاه صفحات فشاری اندازه‌گیری شد. مدل‌های یادشده به داده‌های اندازه‌گیری‌شده برازش داده شد. سپس کارآیی هر یک از مدل‌ها در برآورد منحنی انقباض خاک با استفاده از آماره‌های ریشه میانگین مربعات خطا[1]، میانگین خطا[2]، قدرمطلق میانگین خطا[3] وشاخص اطلاعاتی آکایکه[4] ارزیابی شد. همچنین احتمال صحیح بودن مدل با کمترین AIC محاسبه شد. نتایج نشان داد مدل‌های یادشده قادر به بیان بخش اعظمی از تغییرات منحنی انقباض در خاک‌های مورد مطالعه بوده‌اند. با این وجود، مدل گرانولت و گرنت، با AIC برابر با 29/57- و مقادیر RMSE، ME و AME به ترتیب 00052/0، 00122/0- و 0054/0 سانتی‌متر مکعب بر سانتی‌متر مکعب در مقایسه با سایر مدل‌ها کارآیی بیشتری در برآورد منحنی انقباض این خاک‌ها داشت. بر این اساس، مدل مک‌گری و مالافنت با AIC برابر با 82/48- و RMSE، AME و ME به ترتیب برابر با 0122/0، 0101/0 و 00342/0 سانتی‌متر مکعب بر سانتی‌متر مکعب عملکرد پایینی برای برآورد منحنی انقباض این خاک‌ها نشان داد. بنابراین جهت برآورد منحنی انقباض در خاک‌های آماس‌پذیر این منطقه، استفاده از مدل گرانولت و گرنت پیشنهاد می‌شود. [1]. RMSE [2]. ME [3]. AME [4]. AIC